دولت پاکستان طی توافق با دانشگاه الازهر مصر قصد دارد تا شعبه دانشگاه الازهر را در شهر لاهور؛ قلب فرهنگی پاکستان تأسیس نماید.
ژنرال ندیم رضا رئیس ستاد کل نیروهای مسلح پاکستان روز سه شنبه، ۲۵ خرداد ماه سال ۱۴۰۰ بمنظور توسعه همکاری ها در زمینه های دفاعی به کشور مصر سفر کرد. وی در طی این سفر، با هیئت همراه از دانشگاه الازهر مصر بازدید کردند. در این بازدید رئیس دانشگاه الازهر(شیخ الازهر) شیخ احمد الطیب درخواست دانشگاه الازهر را مبنی بر تاسیس شعبه این دانشگاه در پاکستان را ارائه کرد.۱
همچنین در ملاقات دیگری که روز شنبه، ۲۵ دی ماه سال ۱۴۰۰ انجام شد، سفیر کشور مصر (طارق محمد دحروج) با وزیر امور مذهبی پاکستان (پیر نورالحق قادری) در اسلام آباد دیدار و گفتگو کردند. در این دیدار که با حضور پیر سعید الحسن وزیر اوقاف پنجاب، سید طاهر رضا بخاری مدیرکل اوقاف و دبیر امور مذهبی فدرال انجام شد، توافق و مقرر شد تا شعبه دانشگاه الازهر در شهر لاهور مرکز ایالت پنجاب تاسیس شود به طوری که اساتید، کتب و برنامه تحصیلی این شعبه از دانشگاه الازهر مصر تامین گردند، و مدیریت و مسئولیت این شعبه دانشگاهی بر عهده دولت پاکستان باشد. دحروج، سفیر مصر در پاکستان گفت: برنامه درسی مشترک جامعه الازهر و پاکستان در این دانشکده تدریس خواهد شد. مدارک تحصیلی و دوره های کوتاه مدت برای طلاب دینی، ائمه جماعات و مبلغان ارائه خواهد شد. علاوه بر مدرک فتوا، دروس کوتاه مدت از جمله درس تفسیر، فقه، تجوید و سیره تدریس خواهد شد. همچنین مقرر شد به این منظور، کارگروهی رسمی متشکل از وزارت امور مذهبی، وزارت علوم، وزارت امور خارجه و وزارت امور اوقاف پنجاب تشکیل شود تا پیگیری های لازم جهت به انجام رساندن این توافق را انجام دهند. نیز مقرر شد متعاقبا و به این منظور، تفاهم نامه ای رسمی میان مقامات دو کشور به امضا برسد.
بنا به گزارش خبرگزاری های پاکستان، در این شعبه از دانشگاه الازهر، مدارک تحصیلی فتوا به صورت بلند مدت (۱۰ ساله) و کوتاه مدت (۲ ساله) برای طلاب دینی، ائمه جماعت و مبلغان صادر خواهد شد. همچنین علاوه بر مدرک فتوا، دروس کوتاه مدت از جمله؛ تفسیر، فقه، تجوید و سیره نبوی تدریس خواهد شد. ۲
اواخر اسفندماه سال ۱۳۹۹نور الحق قادری وزیر امور مذهبی پاکستان با هدف شرکت در کنفرانس بین المللی گفت و گوی ادیان و تمدن‌ها و همچنین تشریح راهبرد پاکستان در خصوص مقابله با اسلام هراسی، سفر رسمی به مصر انجام داد که در این سفر با شیخ الازهر مصر دیدار و پیام ویژه عمران خان، نخست وزیر پاکستان را تقدیم و راهبرد مقابله با پدیده اسلام هراسی و تدوین راهکار مشترک میان دولت پاکستان و الازهر را تشریح کرد۳.
در تاریخ ۲۹ شهریور ماه سال ۱۴۰۰ قاضی گلزار احمد رئیس قوه قضائیه پاکستان، طی سفر به اندونزی برای شرکت در کنفرانس بین المللی قضات، اتاق پاکستان را به نام علامه اقبال لاهوری در کتابخانه دانشگاه الازهر شعبه اندونزی افتتاح کرد که جنبه افزایش همکاری های پاکستان و دانشگاه الازهر را در بعد فرهنگی نمایان تر کرد.۴
لازم به ذکر است، در سال ۲۰۱۴ میلادی مدرسه خصوصی الازهر در شهر کراچی پاکستان به سرپرستی دکتر صاحب زاده ابوالخیر محمد زبیر افتتاح شد که فعالیت های این مدرسه کماکان ادامه دارد، اما در سطح دولتی و دانشگاهی این اولین بار است که دولت پاکستان در سطح دولتی اقدام به تاسیس شعبه ای از این دانشگاه می نماید.
گفتنی است دانشگاه الازهر جزو یکی از بهترین دانشگاه های علوم اسلامی معرفی می شود و در بعضی رشته های تخصصی به عنوان بهترین دانشگاه نیز قلمداد شده است. این دانشگاه در شهر کایرون مصر قرار دارد. شهرت این دانشگاه نشات گرفته از قاریان مشهوری از جمله؛ استاد عبدالباسط عبدالصمد، مصطفی اسماعیل و شحات محمد انور است که با شهرت جهانی در این دانشگاه تحصیل کرده اند.
شایان ذکر است این دانشگاه صرفا برای تحصیل مسلمانان اهل سنت تاسیس شده است و در آن دروس اسلامی مربوط به چهار مذهب اصلی اهل سنت یعنی؛ حنبلی، شافعی، مالکی و حنفی تدریس می شود.
بررسی دلایل تاسیس شعبه دانشگاه الازهر مصر در پاکستان:
با توجه به این که کشور پاکستان از أساس کشوری اسلامی و دارای قوانین اسلامی است لذا مقامات دولت پاکستان در تلاش هستند تا در زمینه ترویج و توسعه علوم اسلامی اقدامات جامعی را بعمل آورند.
با توجه به بررسی بعمل آمده، از جمله دلایل تاسیس شعبه ای از دانشگاه الازهر مصر می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱. از سویی پیشنهاد دانشگاه الازهر برای تاسیس شعبه ای از این دانشگاه در پاکستان بمنظور توسعه همکاری های علمی و دانشگاهی و از دیگر سو، استقبال طرف پاکستانی از این پیشنهاد.
۲. تلاش دولت پاکستان برای دوری از فرقه گرایی با توجه به این که دانشگاه الازهر به دانشگاهی میانه رو و معتدل در زمینه علوم اسلامی شهرت دارد.
۳. اجرای راهبرد دولت پاکستان مبنی بر مقابله با اسلام هراسی از طریق تدریس و آموزش دروس اسلامی بر أساس منابع اصیل.
۴. تدریس دروس قرآنی با توجه به این فقدان وجود مراکز تخصصی برای آموزش قرائت و حفظ قرآن کریم.
جمع بندی:
۱. مذهب اهل سنت بریلوی در پاکستان دارای اکثریت است، همچنین نورالحق قادری، وزیر امور مذهبی پاکستان و عمران خان، نخست وزیر پاکستان و بسیاری از مقامات دولت به نظرات اهل سنت بریلوی تمایل دارند لذا به نظر می رسد به دلیل اوضاع فعلی افراط گرایی، تروریسم مذهبی و نیز تندروی های موجود، حاکمیت نظام اسلامی به دنبال نظام اسلامی معتدل می باشند، تا افراط گرایی، تروریسم مذهبی و تندروی ها را کاهش دهد لذا از یک سو گرایش مذهبی بسوی جامعه الازهر مصر و از دیگر سو، سعی و تلاش دولت برای تاسیس مرکز دینی بزرگ اهل سنت بریلوی در پاکستان در همین چارچوب است.
۲. چندی پیش دولت عمران خان در منطقه جهلم ایالت پنجاب "دانشگاه عبدالقادر" را نیز افتتاح کرد که مرکز دینی اهل سنت بریلوی به شمار می رود. دانشگاه مذکور در رشته تصوف، تحقیقات انجام می دهد. مکتب فکری بریلوی با شیعیان بسیار نزدیک است و نسبت به سایر مکاتب فکری اهل سنت معتدل تر است. اهل سنت بریلوی دوستدار اهل بیت (ع) هستند و شیعیان را مسلمان و جان، مال و آبروی شیعیان را محترم می داند لذا بنظر می رسد تاسیس این مرکز باعث ترویج دیدگاه و آموزه های دینی اهل سنت بریلوی خواهد بود که تا حدودی متناسب با دیدگاه و آموزه های دینی شیعیان است بنابراین اگر در پی این اقدام، اهداف دیگری از سوی دولتمردان مد نظر نباشند، طبیعتا افراط گرایی در پاکستان کاهش خواهد یافت،
۳. به نظر می رسد این اقدام دولت پاکستان بمنظور رفع خلاء های موجود در زمینه تدریس علوم و معارف اسلامی به ویژه در سطح آکادمیک و دانشگاهی و نیز روابط حسنه با کشور مصر صورت گرفته است لذا با توجه به همسایگی ج.ا.ایران با کشور پاکستان و روابط حسنه بین دو کشور، همچنین با توجه به وجود مراکز تخصصی و علمی مختلف و متنوع در سطوح بالا در ج.ا.ایران، شایسته است با استفاده از تجربیات و امکانات موجود و نیز با جلب نظر و مشارکت طرف پاکستانی، در خصوص توسعه فعالیت های علمی در زمینه علوم اسلامی و نیز دیپلماسی قرآنی برای اجرا در کشور پاکستان طراحی و اجرایی گردد.
منابع:
۲. وزیر مذہبی امور سے مصری سفیر طارق محمد دحروج کی وفد کے ہمراہ ملاقات (nawaiwaqt.com.pk)
۳. Ministry of Religious Affairs and Interfaith Harmony (mora.gov.pk)
نظر شما